Κολυμπάς σε μια θάλασσα από αρνητικές σκέψεις; Μάλλον θα ήταν καλύτερα να βγεις στην ακτή και να δεχτείς τις φωτεινές και ζεστές ακτίνες του ήλιου. Η Συμβουλευτική ψυχολόγος – NLP Practitioner Μαρία Μεραμβελιωτάκη – Simon υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι να ξεφύγουμε από αυτή την ψυχική ταλαιπωρία και μας δείχνει τους τρόπους να το κάνουμε.
“Η ανησυχία έχει γίνει πλέον ένα με την καθημερινότητά μας. Με όλα αυτά που ακούμε και ζούμε είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουμε μια αισιόδοξη στάση και να πούμε πως όλα θα πάνε καλά. Δύσκολο, όχι όμως ακατόρθωτο. Γιατί ακόμα κι αν συνεχίσουμε να φορτώνουμε το μυαλό μας με όλη την ανησυχία του κόσμου, ακόμα κι αν σκεφτόμαστε διαρκώς όλα τα πιθανά αρνητικά σενάρια που θα μπορούσαν να προκύψουν, τι κερδίζουμε; Η αρνητικότητα σπάνια είναι κινητήριος δύναμη για δράση, αντίθετα τις περισσότερες φορές μας παραλύει και μας αφήνει παγιδευμένους στην ίδια κατάσταση από την οποία προσπαθούμε να ξεφύγουμε.
Παγιδευόμαστε σε έναν φαύλο κύκλο;
Ίσως να σκέφτεσαι ότι θα σταματήσεις να ανησυχείς, όταν τα σημαντικά προβλήματα στη ζωή σου λυθούν και τα πράγματα μπουν σε μία σειρά. Μέχρι τότε ίσως να νομίζεις ότι είναι πολύ δύσκολο να σταματήσεις να ανησυχείς.
Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές έχουμε ανάμεικτα συναισθήματα για την ανησυχία που βιώνουμε. Από τη μία ενοχλούμαστε που σκεπτόμαστε αρνητικά και δεν μπορούμε να κοιμηθούμε το βράδυ, αλλά από την άλλη θεωρούμε ότι αυτή η ανησυχία δεν είναι δίχως νόημα. Μπορεί, για παράδειγμα, να σκέφτεσαι ότι η ανησυχία σου θα σε βοηθήσει να βρεις μία λύση, ότι θα σε προετοιμάσει για κάθε ενδεχόμενο ή ότι θα σε βοηθήσει να καταλάβεις την κατάσταση καλύτερα. Ίσως να πιστεύεις ότι δεν γίνεται να σταματήσεις ν΄ ανησυχείς και να είσαι ήρεμος/η, γιατί αυτό θα ήταν ανεύθυνο.
Εάν έχεις κάποια από τις παραπάνω πεποιθήσεις, μάλλον βρίσκεις όφελος στην ανησυχία σου και γι΄ αυτό σου είναι δύσκολο να την αποβάλεις. Επίσης, εάν ενοχλείσαι υπερβολικά από το γεγονός ότι ανησυχείς και σκέφτεσαι ότι αυτό θα βλάψει τη σωματική και ψυχική σου υγεία ή ότι θα χάσεις τον έλεγχο, τότε ίσως παγιδεύεις τον εαυτό σου σε έναν φαύλο κύκλο όπου ανησυχείς για την ίδια σου την ανησυχία.
Πώς μπορείς να αποδεσμευτείς
Πρώτα απ΄ όλα αναλογίσου εάν το πρόβλημα που σε απασχολεί είναι πραγματικό ή υποθετικό. Εάν, για παράδειγμα, έχεις μόλις χάσει τη δουλειά σου και ανησυχείς ότι δεν θα μπορέσεις να βρεις κάποια άλλη σε σύντομο χρονικό διάστημα λόγω της ανεργίας που υπάρχει, αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα.
Εάν εργάζεσαι σε μια επιχείρηση και ανησυχείς ότι μπορεί να απολυθείς λόγω της οικονομικής κρίσης, αυτό είναι ένα υποθετικό πρόβλημα (από την άποψη ότι δεν έχει συμβεί ακόμα). Ύστερα σκέψου, εάν το πρόβλημά σου είναι υποθετικό, πόσο πιθανό ή ρεαλιστικό είναι να συμβεί. Ποιες συγκεκριμένες ενδείξεις έχεις ότι θα συμβεί ή ότι δεν θα συμβεί;
Στην περίπτωση που αντιμετωπίζεις ένα πραγματικό πρόβλημα, μπορείς να κάνεις κάτι για να το λύσεις ή να προετοιμαστείς κατάλληλα; Εάν το πρόβλημα σου είναι επιλύσιμο, προσπάθησε να σκεφτείς όλες τις πιθανές λύσεις. Η καλύτερη μέθοδος που θα σε βοηθήσει στη διαδικασία αυτή είναι το “brainstorming”, δηλαδή να κάνεις μία λίστα με οτιδήποτε σου έρθει αμέσως στο μυαλό χωρίς να λογοκρίνεις τις ιδέες σου. Αφού μαζέψεις πολλές διαφορετικές ιδέες, κράτησε εκείνες που σου φαίνονται καταλληλότερες και φτιάξε ένα πλάνο αντιμετώπισης του προβλήματός σου. Η διαδικασία αυτή θα σε βοηθήσει να μειώσεις την ανησυχία που αισθάνεσαι.
Εάν το πρόβλημα σου είναι ανεπίλυτο, αποδέξου τα συναισθήματα που μπορεί να έχεις γύρω από αυτό και προσπάθησε να προχωρήσεις. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει πάντα μία απάντηση σε όλα, αλλά ακόμα κι αν υπάρχει, πολύ συχνά αυτή δεν έρχεται τη στιγμή που επιθυμούμε. Θυμήσου ότι το να εγκαταλείψεις την ανησυχία σου για κάτι δεν σημαίνει ότι παραιτείσαι, αλλά ότι αποδέχεσαι την κατάσταση και προχωράς.
Προκειμένου να αντιμετωπίσεις την ανησυχία, είναι σημαντικό να θυμάσαι πως για κάποια πράγματα στη ζωή δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι αγχώδεις άνθρωποι, καθώς και εκείνοι που ανησυχούν διαρκώς, βρίσκουν εξαιρετικά δύσκολο να ανεχτούν την αβεβαιότητα. Θέλουν να ξέρουν συνέχεια τι πρόκειται να συμβεί, ώστε να αισθάνονται έτοιμοι να το αντιμετωπίσουν. Βέβαια, στην πραγματικότητα η ανησυχία δεν κάνει το μέλλον προβλέψιμο και ίσως να υπάρχει και λόγος που το μέλλον δεν είναι προβλέψιμο. Έχεις ποτέ αναρωτηθεί εάν αυτή η αβεβαιότητα έχει πλεονεκτήματα εκτός από μειονεκτήματα; Ποια νομίζεις ότι είναι;
Εντόπισε ποια λάθη κάνεις, όταν σκέπτεσαι. Τα παρακάτω χαρακτηρίζονται και ως “γνωσιακές παραμορφώσεις” και μπορεί να συντελούν στην ενίσχυση του άγχους και της ανησυχίας σου:
Η υπεργενίκευση: Κρίνοντας από μια μεμονωμένη δυσάρεστη εμπειρία οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι το ίδιο θα συμβεί και στο μέλλον. Για παράδειγμα, κάποιος σκέπτεται: “Αφού με απέλυσαν από τη δουλειά μου, δεν είμαι καλός σε αυτό που κάνω και δεν θα με προσλάβει ποτέ κανείς”.
Όλα ή τίποτα (διχοτομική σκέψη): Δεν υπάρχει μέση κατάσταση, όλα είναι άσπρο ή μαύρο. Για παράδειγμα: “Εάν δεν περάσω το μάθημα, είμαι μια αποτυχία”.
Επιλεκτική αφαίρεση: Απομονώνουμε μια αρνητική λεπτομέρεια και φιλτράρουμε τα θετικά. Επικεντρωνόμαστε δηλαδή σ΄ ένα μεμονωμένο πράγμα που πήγε στραβά και ξεχνάμε τα υπόλοιπα που πήγαν καλά.
Ελαχιστοποίηση και μεγιστοποίηση: Υπερτιμούμε το θετικό και υποτιμούμε το αρνητικό. Λέμε δηλαδή: “Πέρασα με την πρώτη στις εξετάσεις για δίπλωμα οδήγησης, αλλά απλώς ήμουν τυχερός”.
Αυθαίρετη σκέψη: Βγάζουμε συμπεράσματα χωρίς να υπάρχει αντικειμενική βάση. Π.χ “Δεν μου χαμογέλασε, άρα δεν με συμπαθεί”.
Πρέπει/Δεν πρέπει: Βάζουμε στον εαυτό μας αυστηρούς κανόνες και “πρέπει” και αυτοκατηγορούμαστε όταν δεν πράττουμε σύμφωνα με αυτά.
Όταν εντοπίσεις αυτά τα λάθη, προσπάθησε να σκεφτείς μια ισορροπημένη, ρεαλιστική εναλλακτική και θα παρατηρήσεις πως το άγχος και η ανησυχία μειώνονται”.
