Αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, το οποίο δημιουργεί παγκόσμια ανησυχία με τον ρυθμό που εξελίσσεται: Περισσότερο από το 4% των εφήβων σε όλο τον κόσμο πίνει σε καθημερινή βάση, ενώ αντίστοιχες έρευνες δείχνουν ότι στην Ελλάδα ένας σημαντικός αριθμός νέων ηλικίας 15 – 20 χρόνων καταναλώνει αλκοόλ τουλάχιστον δέκα φορές τον μήνα.
Εθίζονται εύκολα
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι στην εφηβεία οι νέοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εθιστούν στο αλκοόλ, καθώς σε αυτή την ηλικία η μετάβαση από τη χρήση στην κατάχρηση και τελικά στην εξάρτηση γίνεται με γρηγορότερους ρυθμούς από ό,τι στους ενηλίκους.
Σοβαροί παράγοντες που συντελούν στη χρήση αλκοόλ κατά την εφηβεία είναι η επιθυμία να αρέσει ο έφηβος στο αντίθετο φύλο και η τάση του να μιμείται την ενήλικη συμπεριφορά. Επιπλέον, η ανεκτικότητα της κοινωνίας ως προς τη χρήση του αλκοόλ και η εύκολη διαθεσιμότητά του δίνουν στους νέους την αίσθηση ότι το αλκοόλ είναι μια ουσία ακίνδυνη, που απλώς δημιουργεί ευχάριστη διάθεση.
Ποιοι λόγοι οδηγούν τους νέους στο ποτό
- Αντίδραση σε αυστηρούς ή καταπιεστικούς γονείς.
- Θεωρούν ότι έτσι απελευθερώνονται και διασκεδάζουν καλύτερα.
- Θέλουν να νιώθουν κοινωνικά αποδεκτοί.
- Για να πειραματιστούν σε καινούργιες εμπειρίες.
- Για να χαλαρώσουν.
- Για να προσεγγίσουν πιο εύκολα το άλλο φύλο.
- Για να κατευνάσουν τις ανησυχίες και τους φόβους τους.
- Για να ξεχάσουν κάποιο οικογενειακό ή προσωπικό τους πρόβλημα.
Τα βαθύτερα αίτια της χρήσης αλκοόλ
Οικογενειακά προβλήματα. Οικονομικές δυσκολίες, δυσλειτουργικές οικογενειακές σχέσεις, διαζύγιο γονέων, μια ασθένεια ή ένας θάνατος και οπωσδήποτε ένας αλκοολικός γονέας. Έχει πλέον επιβεβαιωθεί ότι οι έφηβοι που έχουν έναν ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού με ιστορικό αλκοολισμού, αντιμετωπίζουν 3-5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να κάνουν κατάχρηση αλκοόλ.
Ένας αλκοολικός γονέας μπορεί να επηρεάσει πολύ αρνητικά το παιδί του, λένε οι ειδικοί. Εκτός του ότι δίνει το κακό παράδειγμα, στην ουσία αδυνατεί να επιβλέπει και να παρεμβαίνει σωστά στη ζωή του παιδιού του αφήνοντάς το χωρίς έλεγχο και πειθαρχία.
Από την άλλη, το παιδί ζώντας σε ένα χαλαρό ή ακόμα και εχθρικό οικογενειακό περιβάλλον δεν εξελίσσεται ομαλά και με τον απαιτούμενο αυτοέλεγχο ώστε να μπορεί να απέχει συνειδητά από καταχρήσεις.
Διαφήμιση. Σε σχετική μελέτη διαπιστώθηκε ότι αποτελεί σημαντικό ενθαρρυντικό παράγοντα, καθώς είναι η βασικότερη και συχνότερη πηγή πληροφόρησης των εφήβων για το αλκοόλ. Δεκάδες διαφημιστικά σποτς προβάλλουν διαφόρων τύπων ποτά τονίζοντας μόνο τα θετικά και αποσιωπώντας τις παρενέργειες του αλκοόλ στην υγεία.
Ψυχολογικοί λόγοι. Γιατί έτσι νιώθουν μεγάλοι, εναρμονισμένοι με το πνεύμα της εποχής και άνετοι ή απλώς γιατί αισθάνονται μόνοι και αποπροσανατολισμένοι.
Γενετικοί παράγοντες. Σχετικές έρευνες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι με αλκοολικό συγγενή πρώτου βαθμού διατρέχουν ως και 80% μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν αλκοολικοί. Μάλιστα, σε άλλες έρευνες φάνηκε ότι ακόμα και υιοθετημένα παιδιά αλκοολικών γονέων που μεγαλώνουν σε μη αλκοολικό περιβάλλον, έχουν 3-4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν αλκοολικά.
Αντικοινωνικές και ριψοκίνδυνες συμπεριφορές
Η κατάχρηση αλκοόλ οδηγεί τους έφηβους σε συμπεριφορές τόσο αντικοινωνικές (εσωστρέφεια, ψέμα κ.ά.) όσο και ριψοκίνδυνες (έλλειψη αυτοελέγχου, σεξ χωρίς προφύλαξη, ροπή προς τη χρήση και άλλων τοξικών ουσιών όπως τσιγάρα και ναρκωτικά), ενώ ευθύνεται και για αυξημένη νοσηρότητα (βλάβες στο συκώτι, την καρδιά και τον εγκέφαλο, συσκότιση ή προσωρινή αμνησία) και θνησιμότητα. Τα στοιχεία λένε ότι στην Ευρώπη ένας στους τέσσερις θανάτους μεταξύ των νέων ηλικίας 15-29 ετών συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με το αλκοόλ.
Πώς θα το προλάβουν οι γονείς
- Εάν υπάρχει στην οικογένεια ιστορικό αλκοολισμού, θα πρέπει το παιδί να παρακολουθείται στενά.
- Πρέπει να υιοθετήσουν μια παραδειγματική συμπεριφορά ως προς τη χρήση αλκοόλ, καθώς οι γονεϊκές αντιλήψεις και πράξεις επηρεάζουν πολύ τον έφηβο.
- Να μην είναι υπερβολικά ελαστικοί αλλά ούτε και υπερβολικά αυστηροί.
- Να περνούν χρόνο με το παιδί.
- Να γνωρίζουν τους φίλους του.
- Να του μιλούν για τους κινδύνους των καταχρήσεων.
- Να ενισχύουν τον αυτοσεβασμό του.
- Όταν πίνουν μπροστά στο παιδί, να του θυμίζουν πάντα ότι το αλκοόλ χρειάζεται μέτρο.
Επικίνδυνα σημάδια
Οι γονείς πρέπει να ζητήσουν τη βοήθεια ειδικού, αν παρατηρήσουν:
- Αλλαγή στις δραστηριότητες του παιδιού, όπως έλλειψη ενδιαφέροντος για το σχολείο, τα παιχνίδια, το σπίτι.
- Αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου και του φαγητού.
- Αλλαγή στην προσωπικότητά του (τσακωμοί, ψέματα).
- Κατάθλιψη.
- Προβλήματα με τον νόμο – παραβατική συμπεριφορά.
- Ατυχήματα.
- Σχολική αποτυχία.
- Λιποθυμικά επεισόδια.
- Επεισόδια αμνησίας (blackouts).