Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός – τουλάχιστον όχι τόσο όσο ο Ιπποκράτης και ο Ασκληπιός. Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι δεν υπήρξε καν σπουδαίος γιατρός στην πράξη. Ωστόσο ο Αρεταίος ο Καππαδόκης θεωρείται άξιος να μνημονεύεται για την ικανότητά του να καταγράψει με άψογο τρόπο τις αιτίες και τις θεραπείες ασθενειών, με τις οποίες καταπιάστηκε. Επιπλέον, γιατί είναι ο γιατρός που έδωσε όνομα σε μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες του σύγχρονου κόσμου: Τον διαβήτη.
Σε σχετικό σύγγραμμά του περιγράφει με λεπτομέρεια τη συγκεκριμένη νόσο, όπως επίσης και το άσθμα. Στα κύρια συμπτώματα του διαβήτη αναφέρει ότι το νερό που έπινε ο ασθενής «διάβαινε» αναλλοίωτο στα ούρα. Και από το ρήμα διάβαινε προέκυψε ο διαβήτης.
Ακολούθησε την ολιστική θεωρία
O Αρεταίος ο Καππαδόκης – που έζησε τον 2ο αιώνα μ.Χ. – υιοθέτησε τις ιπποκρατικές απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι παθήσεις προκαλούνται από διαταραχές της ισορροπίας των τεσσάρων χυμών αλλά και της «έμφυτης» θερμότητας. Οι ιατρικές αντιλήψεις του στηρίχτηκαν επίσης στις θεωρίες της Εκλεκτικής Σχολής, ένα αμάλγαμα απόψεων παλαιότερων ιατρών. O Αρεταίος ακολούθησε την ολιστική θεωρία, την έννοια δηλαδή της συμπάθειας, της αλληλεπίδρασης των οργάνων του ανθρώπινου σώματος, η οποία – όπως αναφέρει – πραγματοποιείται μέσω του νευρικού συστήματος και του αίματος.
Στις τροφές βρίσκονται τα φάρμακα
Κύριο έργο του υπήρξε το σύγγραμμά του (στην ιωνική διάλεκτο) «Περί αιτίων και σημείων οξέων και χρονίων παθών”, όπου αναφέρει τις αιτίες και τα συμπτώματα ασθενειών όπως η επιληψία, ο τέτανος, διάφορα έλκη, η πνευμονία, η χολέρα, ο ειλεός, ο ίκτερος, η αρθρίτιδα κ.ά.), καθώς και το «Περί θεραπείας οξέων και χρονίων παθών» – ως συνέχεια του προηγούμενου – όπου περιγράφει τη θεραπεία των ασθενειών αυτών. Επίσης φαίνεται πως ασχολήθηκε, εκτός των άλλων, και με την ανατομία και φυσιολογία καθώς και με τη χειρουργική.
Ως θεραπεία συνιστούσε κυρίως κατάλληλη διατροφή και χρήση φαρμακευτικών φυτών – όπως και ο Ιπποκράτης.