Ο όρος “Επτά σοφοί” αναφέρεται σε μία ομάδα ιστορικών προσωπικοτήτων που έζησαν από τον 7ο αιώνα π.Χ. και νεότερα στην Ελλάδα και διακρίθηκαν για το φιλοσοφικό, πολιτικό ή νομοθετικό έργο τους.
Οι επικρατέστεροι θεωρούμενοι επτά σοφοί της αρχαιότητας (σύμφωνα με πολλούς μελετητές και κατά τον Πλούταρχο, όπως αναφέρει στο έργο του “Δείπνο των επτά σοφών”) ήταν οι:
Θαλής ο Μιλήσιος: Υπήρξε ο αρχαιότερος προσωκρατικός φιλόσοφος, επίσης μαθηματικός, φυσικός, αστρονόμος, μηχανικός, μετεωρολόγος και ιδρυτής της Ιωνικής Σχολής της Φυσικής Φιλοσοφίας στη Μίλητο.
Ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να εξηγήσει τα φυσικά φαινόμενα με βάση φυσικές διαδικασίες. Χαρακτηριστική ήταν η προσπάθεια του να εξηγήσει το φαινόμενο των σεισμών. Σύμφωνα με τον Θαλή, η Γη επιπλέει στο νερό και οι σεισμοί προκαλούνται όταν η Γη κλυδωνίζεται από κύματα του νερού.
Στην κοσμολογία του φιλόσοφου σημαντικό ρόλο παίζει το νερό (ύδωρ). Του αποδίδονται δύο κοσμολογικές απόψεις:
Η Γη έχει τη μορφή ενός κυκλικού δίσκου που στηρίζεται στο νερό.
Το νερό είναι η αρχή των πάντων.
Επίσης ο Θαλής ήταν ο πρώτος που προέβλεψε με ακρίβεια την έκλειψη Ηλίου της 28ης Μαΐου 585 π.Χ. Συγκεκριμένα, για το γεγονός αναφέρονται τα εξής:
Η έκλειψη Ηλίου της 28ης Μαΐου 585 π.Χ. είναι φημισμένο αστρονομικό γεγονός που ίσως να επηρέασε την παγκόσμια ιστορία. Είναι επίσης η πρώτη έκλειψη Ηλίου που γνωρίζουμε ότι προβλέφτηκε με ακρίβεια ως προς τον χρόνο και τον τόπο που θα γινόταν.
Βίας ο Πριηνεύς: Ήταν ποιητής από την Πριήνη της Ιωνίας. Έγινε γνωστός για τη δικαιοσύνη του και τη ρητορική του δεινότητα. Σήμερα σώζονται ηθικά αποφθέγματά του, όπως και απόσπασμα λυρικού ποιήματός του.
Λέγεται ότι κάποτε απελευθέρωσε κάποιες γυναίκες που είχαν γίνει δούλες, καταβάλλοντας τα λύτρα και, αφού τις δίδαξε και τις προίκισε, τις έστειλε πίσω στους δικούς τους στη Μεσσηνία.
Πιττακός ο Μυτιληναίος: Ήταν πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης της Μυτιλήνης. Συγκαταλέγεται στους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας χάρη στις πολιτικές του ικανότητες.
Σόλων ο Αθηναίος: Ήταν σημαντικός Αθηναίος νομοθέτης, φιλόσοφος και ποιητής. Έζησε από το 640 π.Χ έως το 559 π.Χ και κέρδισε τη γενική αναγνώριση για το νομοθετικό του έργο, καθώς και για τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του στην πόλη των Αθηνών.
Χίλων (ή Χείλων) ο Λακεδαιμόνιος. Ήταν Σπαρτιάτης πολιτικός, νομοθέτης, φιλόσοφος και ελεγειακός ποιητής. Του αποδίδεται το “Γνώθει σαυτόν”.
Κλεόβουλος ο Ρόδιος: Ήταν τύραννος της Λίνδου στο νησί της Ρόδου και ποιητής. Το απόφθεγμά του “Μέτρον άριστον” συγκαταλέγεται στα γνωστότερα αρχαιοελληνικά ρητά.
Περίανδρος ο Κορίνθιος: Ήταν τύραννος της Κορίνθου. Επί εποχής του η πόλη ανυψώθηκε σε δύναμη και ακμή και έφθασε να γίνει θαλασσοκράτειρα.
Εκτός όμως αυτού, ο Περίανδρος υπήρξε και κοινωνικός αναμορφωτής, νομοθέτησε κατά της ασωτίας και της πολυτέλειας, υπέρ της εύρεσης εργασίας σε φτωχούς και φορολογίας των πλουσίων. Προστάτευσε τα γράμματα και τις τέχνες και κατέστησε την αυλή του κέντρο πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Ωστόσο ο Περίανδρος κατά τη διάρκεια της τυραννίας του δεν δίστασε ένα προβεί και σε αδικοπραγίες και ωμότητες, προκειμένου να εδραιώσει την κυριαρχία του. Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, κάποτε ζήτησε συμβουλή από τον τύραννο της Μιλήτου Θρασύβουλο πώς να στερεώσει καλύτερα την αρχή του και έλαβε με συμβολική πράξη την απάντηση ότι θα πρέπει να εξοντώσει κάθε ισχυρό αντίπαλο ή αντιδρώντα στο έργο του. Έκτοτε ο Περίανδρος δεν δίστασε ακόμη και να διαπράξει φόνους οικείων του για να πετύχει τον σκοπό του.