Στο Ιόνιο πέλαγος βρίσκονται τα δικά μας Επτάνησα. Αποτελούν ένα σύμπλεγμα επτά κύριων νησιών και αρκετών μικρότερων.
Τα επτά κύρια νησιά είναι, κατά σειρά μεγέθους, η Κεφαλονιά, η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος, η Λευκάδα, τα Κύθηρα (δεν βρίσκονται βέβαια στο Ιόνιο, αλλά ανήκουν στα Επτάνησα), η Ιθάκη και οι Παξοί. Τα μικρότερα νησιά είναι τα Αντικύθηρα, οι Αντίπαξοι, το Αρκούδι, η Άτοκος, ο Βρόμωνας, η Δρακονέρα, η Ερεικούσσα, ο Κάλαμος, ο Καλόγηρος, το Καρλονήσι, ο Καστός, ο Λαμπρινός, το Μαθράκι, η Μάκρη, το Μεγανήσι, το Μόδι, οι Οθωνοί, η Οξεία, ο Πεταλάς, ο Ποντικός, το Προβάτι, ο Σκορπιός, η Σοφία, οι Στροφάδες, η Σωρός κ.ά.
Στο σύμπλεγμα των Επτανήσων περιλαμβάνεται όμως και άλλο ένα νησί, το οποίο από το 1864 έως το 1914 ανήκε στην Ελλάδα και κατόπιν “χαρίστηκε” από τη χώρα μας στην Αλβανία. Πρόκειται για τη νήσο Σάσων.
Ένα νησί με στρατηγική αξία
Η Σάσων ή Σάσωνα ή Σάζενο (αλβανικά: Sazan ή Sazanit, ιταλικά: Saseno) έχει έκταση περίπου 5,7 τ.χλμ. και δεν κατοικείται μόνιμα. Η τοποθεσία της έχει στρατηγική αξία καθώς βρίσκεται στο στενό του Οτράντο, στην είσοδο του Κόλπου του Αυλώνα.
Το συγκεκριμένο νησί κατά τον 19ο αιώνα παραχωρήθηκε στην Ελλάδα ως τμήμα των Ιονίων νήσων (τμήμα των Διαπόντιων νησιών*) με τη λήξη των Ναπολεόντειων πολέμων και την κατάλυση των κτήσεων των Βενετών, ωστόσο στις αρχές του 20ου αιώνα το απέκτησε η Αλβανία.
Μετέπειτα αποτέλεσε στρατιωτική βάση τόσο για τη Σοβιετική Ένωση – από το 1940 έως το 1960 – όσο και για την Ιταλία και τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ από τα τέλη του 1990, μετά τις αντίστοιχες παραχωρήσεις της Αλβανίας.
Η Ελλάδα δεν άσκησε κυριαρχικά δικαιώματα
Η ιστορία έχει ως εξής: Το 1864 η νήσος Σάσων παραχωρήθηκε τυπικά στην Ελλάδα ως παράρτημα των Ιονίων νήσων και ενός από τα Διαπόντια νησιά, όμως η χώρας μας δεν άσκησε κυριαρχικά δικαιώματα. Η προσάρτηση του νησιού έγινε το 1912 κατά τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο από άγημα του ελληνικού πολεμικού ναυτικού. Ωστόσο εκκενώθηκε από την Ελλάδα το 1914 κατόπιν πιέσεων της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας και παραχωρήθηκε στην Αλβανία με τον Νόμο 272/1914 (ΦΕΚ 151/Α΄/7-6-1914), ο οποίος ήταν απόρροια του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας. Η Αλβανία τελικά παραχώρησε τη Σάσωνα στην Ιταλία στις 2 Σεπτεμβρίου 1920, η οποία εγκατέστησε ναυτική βάση στο νησί το 1939.
Η αλβανική κυριαρχία επί του νησιού αποκαταστάθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1947, στο πλαίσιο των μεθοριακών μεταβολών μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Για αρκετά χρόνια έπειτα η Σάσων αποτέλεσε σοβιετική στρατιωτική βάση στη Μεσόγειο, μετά από συμφωνία της αλβανικής κομμουνιστικής κυβέρνησης με τη Σοβιετική Ένωση.
Από το 1998, κι ενώ το νησί εξακολουθεί να αποτελεί τμήμα της αλβανικής επικράτειας, η Ιταλία φέρεται να έχει αποκτήσει δικαιώματα χρήσης μετά από χρηματικό αντίτιμο που κατέβαλε στη γείτονα χώρα.
Το νησί μέχρι πρόσφατα χρησιμοποιούνταν και ως τόπος εκπαίδευσης των βρετανικών ειδικών δυνάμεων. Μάλιστα φέρεται να συνέβη ατύχημα κατά την εκπαίδευσή τους το 2014 μετά από εισπνοή δηλητηριωδών αερίων, τα οποία ήταν πιθανώς κατάλοιπα της σοβιετικής στρατιωτικής παρουσίας στο νησί.
Το 2015, σύμφωνα με τις τουριστικές αρχές της Αλβανίας, υπήρχαν σχέδια για την τουριστική ανάπτυξη και ανάδειξη του νησιού παρά το έντονα στρατικοποιημένο παρελθόν του. Από τον Ιούλιο του 2015 επιτρέπεται η επίσκεψη στο κοινό.
Τα Διαπόντια νησιά
* Τα Διαπόντια νησιά (ή Νήσοι Οθωνοί) είναι νησιωτικό σύμπλεγμα που αποτελείται από τρία μεγαλύτερα νησιά και μερικές άλλες νησίδες βόρεια-βορειοδυτικά της Κέρκυρας, σε απόσταση 9-20 χλμ από αυτήν. Περιλαμβάνουν το νησί Οθωνοί, το μεγαλύτερο από τα Διαπόντια νησιά και το δυτικότερο σημείο της ελληνικής επικράτειας, την Ερεικούσσα, το βορειότερο σημείο των Επτανήσων, και το Μαθράκι. Επίσης περιλαμβάνει τις ακατοίκητες νησίδες Διάκοπο, Διάπλο, Καράβι, Καστρινό, Λειψώ (ή Βάρκα), Όστρακο, Πλάκα (ή Άγκυρα), την Πλατειά και την Τραχειά (ή Τραχιά).
