Το τέλος του Ιουνίου σηματοδοτείται από μια σημαντική γιορτή. Λίγο μετά το θερινό ηλιοστάσιο (21 Ιουνίου) το γενέθλιο του Αϊ Γιάννη του Προδρόμου (24 Ιουνίου) φέρνει μαζί του μια σειρά από ιδιόμορφες εκδηλώσεις.
Το βράδυ της παραμονής το έθιμο θέλει να ανάβονται φωτιές σε ανοικτούς χώρους με ξερά κλωνάρια, παλιά σκιάχτρα και ξερά φύλλα ελιάς. Πολλοί φέρνουν επίσης τα ξερά στεφάνια του Μάη για να τα ρίξουν στις ζωηρές φλόγες, μαζί με ρίγανη και αλάτι, και όλοι μαζί μετέχουν σε ένα ιερό, σχεδόν μαγικό τελετουργικό: Θα πρέπει να πηδήξουν συμβολικά τρεις φορές πάνω από την καθαρτήρια, όπως πιστεύεται, φωτιά ή πάνω από τρεις συνεχόμενες φωτιές, για να έχουν υγεία και ευτυχία. Η στάχτη θα μοιραστεί στις κοπέλες και όλοι εύχονται να απαλλαχτούν από το κακό και να εισέλθουν σε μια ευνοϊκότερη περίοδο της ζωής, καθαροί και ακμαίοι.
Κλήδονας και Αμίλητο νερό
Ο Κλήδονας είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Την παραμονή του Αϊ Γιαννιού οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια Μαρία, της οποίας και οι δύο γονείς είναι εν ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το αμίλητο νερό. Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η εν λόγω κοπέλα και η συνοδεία της πρέπει να ολοκληρώσουν την αποστολή αυτή τηρώντας απόλυτη σιωπή.
Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου τελείται ο Κλήδονας, το νερό αδειάζεται σε πήλινο – ως επί το πλείστον – δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, συχνά μάλιστα πολύτιμο, το λεγόμενο ριζικάρι. Κατόπιν το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα, το οποίο δένεται γερά με ένα κορδόνι (“κλειδώνεται” – Κλειδώνουμε τον Κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού τη χάρη κι όποια ΄χει καλό ριζικό να δώσει να το πάρει) και τοποθετείται σε ανοιχτό χώρο. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπό το φως των άστρων, για να “ξαστριστεί”. Οι κοπέλες επιστρέφουν έπειτα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρά τους τον μελλοντικό τους σύζυγο.
Άνοιγμα του Κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη
Ανήμερα του Αϊ Γιαννιού, αλλά πριν βγει ο ήλιος – ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων, η υδροφόρος νεαρή κοπέλα φέρνει μέσα στο σπίτι το δοχείο. Το μεσημέρι ή το απόγευμα μαζεύονται πάλι οι ανύπανδρες κοπέλες. Αυτή τη φορά όμως στην ομήγυρη μπορούν να συμμετέχουν και παντρεμένες γυναίκες, συγγενείς και γείτονες και των δύο φύλων, καλεσμένοι για να παίξουν τον ρόλο μαρτύρων της μαντικής διαδικασίας. Καθισμένη στο κέντρο της συντροφιάς η “Μαρία” ανοίγει τον Κλήδονα. Ανοίγουμε τον Κλήδονα με τ΄ Αγιαννιού την χάρη και όποια ΄χει καλό ριζικό σήμερα να το πάρει. Και ανασύρει από το δοχείο ένα – ένα τα αντικείμενα, που αντιστοιχούν στο “ριζικό” κάθε κοπέλας, απαγγέλλοντας ταυτόχρονα δίστιχα είτε όπως τα θυμάται είτε από συλλογή τραγουδιών ή ακόμη από ημεροδείκτες.
Το δίστιχο που αντιστοιχεί στο αντικείμενο της κάθε κοπέλας θεωρείται ότι προμηνύει το μέλλον της και σχολιάζεται από τους υπόλοιπους, που προτείνουν τη δική τους ερμηνεία σε σχέση με την ενδιαφερόμενη. Προς το σούρουπο, όταν τελειώσει η μαντική διαδικασία, η κάθε κοπέλα γεμίζει το στόμα της με μια γουλιά αμίλητο νερό και στέκεται μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο, ώσπου να ακούσει το πρώτο ανδρικό όνομα. Αυτό πιστεύεται ότι θα είναι το όνομα του άνδρα που θα παντρευτεί. Μετά το τέλος όλης αυτής της διαδικασίας στήνεται μεγάλο γλέντι, στο οποίο συμμετέχει όλο το χωριό.
Ένα πανάρχαιο έθιμο
Ο Κλήδονας είναι ένα πανάρχαιο έθιμο. Μάλιστα η λέξη κλήδων υπάρχει από την εποχή του Ομήρου, με την έννοια του προγνωστικού ήχου (συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής, στον οποίο αποδιδόταν προφητική σημασία).