Το αλουμίνιο βρίσκεται σχεδόν παντού και ίσως μας δηλητηριάζει, λένε οι ειδικοί. Μόλις δύο αιώνες από την ανακάλυψή του έχει εξαπλωθεί σε όλον τον πλανήτη. Χωρίς αυτό δεν θα υπήρχαν αυτοκίνητα, αεροπλάνα, μοτοσικλέτες, ποδήλατα, κουφώματα, υδρορροές, κονσέρβες, κουτάκια αναψυκτικών. Το χειρότερο είναι ότι το συναντάμε ως πρόσθετο μέσα σε γλυκά, γάλα σε σκόνη για βρέφη, μπέικιν πάουντερ και σε τυποποιημένα τυριά με τα ονόματα Ε173 (αλουμίνιο, χρωστική), Ε523 (θειικό αργιλοαμμώνιο, σταθεροποιητής), Ε541 (φωσφορικό αργιλονάτριο, διογκωτικό). Χρησιμοποιείται επίσης ευρέως σε υλικά συσκευασίας τροφίμων και μαγειρικά σκεύη. Πολλά καλλυντικά περιέχουν άλατά του, όπως αντηλιακές κρέμες, αποσμητικά και είδη μακιγιάζ. Οι εταιρείες ύδρευσης το χρησιμοποιούν για να καθαρίσουν το πόσιμο νερό που φτάνει στις βρύσες των καταναλωτών και οι φαρμακευτικές εταιρείες το βάζουν μέσα σε φάρμακα (αντιόξινα για το στομάχι, στοματικά διαλύματα, φάρμακα για τη αρθρίτιδα κ.ά) αλλά και σε εμβόλια.
Δηλαδή το πίνουμε, το τρώμε, το βάζουμε επάνω στο δέρμα μας, το περνάμε απευθείας στην κυκλοφορία του αίματός μας και, σε κάποιες περιπτώσεις, το αναπνέουμε.
Το πρώτο κρούσμα εγκεφαλοπάθειας
Αρχικά το κόστος του αλουμινίου ήταν υψηλότερο από του χρυσού και του λευκόχρυσου, γι΄ αυτό και οι πιο σημαντικοί καλεσμένοι του Ναπολέοντα στη Γαλλία έτρωγαν σε αλουμινένια πιάτα. Έναν περίπου αιώνα μετά την ανακάλυψη του μετάλλου ξεκίνησε και η πρώτη έρευνα για τις επιπτώσεις του στην υγεία. Στη βρετανική επιστημονική έκδοση The Lancet το 1921 δημοσιεύθηκε η ιστορία ενός μεταλλουργού που ανέπτυξε εγκεφαλοπάθεια εργαζόμενος σε χυτήριο αλουμινίου. Αργότερα αναφέρθηκαν πολλές ακόμα περιπτώσεις εγκεφαλοπάθειας σε εργαζόμενους στη βιομηχανία αλουμινίου, οι οποίοι δέχονταν το μέταλλο στο σώμα τους μέσω της αναπνευστικής οδού.
Πενήντα χρόνια αργότερα οι ανεξάρτητες μελέτες τριών ερευνητών (Kerr 1969, Alfrey 1972 και Short 1980) απέδειξαν πως, όταν το νερό που χρησιμοποιούνταν στην αιμοκάθαρση των ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια περιείχε πολύ αλουμίνιο (ως μέσο καθαρισμού του νερού από ρύπους), τότε οι ασθενείς παρουσίαζαν διαταραχές λόγου, ισορροπίας και συμπεριφοράς (εγκεφαλοπάθεια). Επίσης υπέφεραν από πόνους στις αρθρώσεις, απασβέστωση των οστών και σκελετικές παραμορφώσεις, αναιμία και καρδιακά προβλήματα, καθώς το αλουμίνιο παρεμβαίνει στο πεπτικό σύστημα και δυσχεραίνει την απορρόφηση του ασβεστίου, του μαγνησίου, του καλίου και του φθορίου.
Νευροτοξική δράση
Μετά τη δεκαετία του ΄70 το αλουμίνιο αναγνωρίστηκε ως νευροτοξικό. Όπως αποδείχθηκε, όταν αρχίζει να γίνεται δηλητηριώδες (σε μεγάλες δόσεις), δημιουργεί ανωμαλίες στον ύπνο, νευρικότητα και συναισθηματική αστάθεια, απώλεια μνήμης, συχνούς πονοκεφάλους και αποδυνάμωση της νοημοσύνης. Επίσης, όπως παρατήρησαν το 2009 ερευνητές του γαλλικού νοσοκομείου Henri Mondor, έχει την τάση, υπό προϋποθέσεις, να συσσωρεύεται στους μυς, τους ιστούς και τέλος στον εγκέφαλο, όπου και παραμένει δημιουργώντας εκφυλιστικές και νευρομυικές ασθένειες. Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε το 2003 το Γαλλικό Ινστιτούτο για τη Φροντίδα της Υγείας, όταν ανέφερε ότι πολυάριθμες έρευνες αποδείκνυαν πως το αλουμίνιο μάλλον είναι τοξικό – επισημαίνοντας βέβαια ότι ο προσδιορισμός των επιπτώσεών του στην υγεία είναι εξαιρετικά δύσκολος.
Πόσιμο νερό και Αλτσχάιμερ
Διάφορες μελέτες έδειξαν τον συσχετισμό του αλουμινίου που περιέχεται στο πόσιμο νερό με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Εκτεταμένη έρευνα που έγινε το 1995 στον Καναδά έδειξε ότι η πιθανότητα ανάπτυξης διανοητικών προβλημάτων ήταν δέκα φορές μεγαλύτερη στις κοινότητες με υψηλό ποσοστό αλουμινίου στο πόσιμο νερό. Παράλληλα, έρευνες άλλων χωρών απέκλεισαν αυτή τη συσχέτιση, παρά το γεγονός ότι οι νοσούντες από Αλτσχάιμερ, όπως διαπιστώνεται, έχουν υψηλά ποσοστά αλουμινίου στα εκφυλισμένα κύτταρα του εγκεφάλου τους.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης Αστέριο Παντοκράτορα, «υπάρχουν ενδείξεις ότι το αλουμίνιο σχετίζεται με σοβαρές ασθένειες όπως είναι η νόσος του Parkinson, η μυοατροφική σκλήρυνση (νόσος του Lou Gehrig, σπάνια νευρολογική διαταραχή) και η νόσος του Αλτσχάιμερ (Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ 19ης Ιουνίου 2000 – «Το αλουμίνιο στο νερό και η νόσος του Alzheimer»). Εν τω μεταξύ το ανώτατο επιτρεπτό όριο του αλουμινίου στο πόσιμο νερό στις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ευρώπη έχει υποστεί διάφορα… σκαμπανεβάσματα μέχρι τώρα, με τις σχετικές οδηγίες να αναπροσαρμόζονται διαρκώς. Όπως υπογραμμίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ), οι διαθέσιμες επιστημονικές γνώσεις δεν επιτρέπουν προς το παρόν τον καθορισμό ενός αποδεκτού ανώτατου ορίου περιεκτικότητας του αλουμινίου στο νερό.
Αλουμινένια σκεύη
Σήμερα κυκλοφορούν πολλά αλουμινένια σκεύη με αντικολλητική επίστρωση. Οι ειδικοί καθησυχάζουν λέγοντας ότι δεν κρύβουν κίνδυνο για την υγεία, εκτός αν ξυστεί η επιφάνειά τους και αποκαλυφθεί το μέταλλο. Επίσης συνιστούν να μην μαγειρεύονται όξινα και αλμυρά τρόφιμα σε αλουμινένια σκεύη χωρίς επίστρωση και να μην τυλίγονται σε αλουμινόχαρτο ντομάτα, λεμόνι, σαλάμια, παστά ψάρια κ.ά, γιατί μπορεί να διαβρώσουν το μέταλλο.
Σε εμβόλια
Πολλά εμβόλια (πολιομυελίτιδας, διφθερίτιδας, τετάνου) περιέχουν αλουμίνιο, η ποσότητα του οποίου είναι ιδιαίτερα δυσανάγνωστη στην ετικέτα τους. Οι φαρμακευτικές εταιρείες το προσθέτουν προκειμένου να αυξήσουν τη δόση των αντιγόνων και να ενισχύσουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αλουμίνιο και καρκίνος του μαστού
Το 2006 η Εφημερίδα της Εφαρμοσμένης Τοξικολογίας (Journal of Applied Toxicology) έφερε στο φως όλες τις έρευνες που συσχετίζουν τον καρκίνο του μαστού με τα αποσμητικά, τα οποία περιέχουν άλατα αλουμινίου. Την ίδια χρονιά η Γαλλική Ένωση Υγείας και Περιβάλλοντος (AFES) πληροφόρησε το κοινό ότι ο κίνδυνος αυξάνεται για τις γυναίκες που χρησιμοποιούν το αποσμητικό μετά το ξύρισμα, γεγονός που υποστηρίζεται και από σχετική αμερικάνικη έρευνα. Σύμφωνα με την τελευταία, οι γυναίκες θα πρέπει να αποφεύγουν αποσμητικά και ανθιδρωτικά που περιέχουν αλουμίνιο και, κυρίως, να μην τα χρησιμοποιούν αμέσως μετά το ξύρισμα της μασχάλης.
Ποιοι το απενοχοποιούν
Οι βιομηχανίες παραγωγής αλουμινίου ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία από το μέταλλο, γιατί ο ανθρώπινος οργανισμός προβάλλει αποτελεσματική αντίσταση στα περισσότερα ξένα προς αυτόν στοιχεία, όπως είναι και το αλουμίνιο. Έτσι επιμένουν ότι, τελικά, πολύ μικρή ποσότητα αλουμινίου απορροφάται από τον πεπτικό σωλήνα, εφόσον φιλτράρεται και από τα νεφρά, ενώ υπενθυμίζουν ότι ο εγκέφαλος διαθέτει τη δική του προστασία. Νορβηγοί και Άγγλοι ερευνητές επίσης υποστηρίζουν ότι δεν κατόρθωσαν να ανιχνεύσουν επιβλαβείς συνέπειες στην υγεία ατόμων που έκαναν μακροχρόνια λήψη φαρμάκων τα οποία περιείχαν αλουμίνιο.
Επισήμως, οι δημόσιες υπηρεσίες υγείας σε όλο τον κόσμο δεν αναγνωρίζουν τον κίνδυνο από τη λήψη αλουμινίου.
