Η πλούσια σε ηλιοφάνεια και ποικιλία αυτοφυών λουλουδιών, βοτάνων και δένδρων χώρα μας θεωρείται ότι παράγει το πιο αρωματικό, παχύρρευστο και πλούσιο σε ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικές ουσίες μέλι. Το θυμαρίσιο μέλι ειδικότερα (χωρίς να αδικηθούν οι υπόλοιπες, πραγματικά θαυμάσιες, ποικιλίες) κατέχει την ονομασία του βάλσαμου, ενώ δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί το εύρος των θεραπευτικών του ιδιοτήτων.
Η θυμόλη που περιέχει το μέλι είναι μια φαινόλη με αναγνωρισμένες αντισηπτικές ιδιότητες και το καθιστά πρώτο με διαφορά ανάμεσα σε εκατοντάδες είδη μελιού σε όλο τον κόσμο, όπως υποστηρίζει ο Γάλλος καθηγητής Μπερνάρ Ντεκό. Ο ίδιος εξαίρει τις θεραπευτικές του ιδιότητες (όταν, φυσικά, είναι ανόθευτο!) στην επούλωση πληγών, εγκαυμάτων και ανθεκτικών μολύνσεων, σε συνδυασμό με την αντιβακτηριδιακή του δράση.
Μια τροφή που δεν χαλάει
Το αγνό μέλι περιέχει 180 διαφορετικές ουσίες (σάκχαρα, μεταλλικά στοιχεία, οξέα, ένζυμα, πρωτεΐνες, αμινοξέα, υγιή βακτήρια, αντιοξειδωτικές ουσίες, βιταμίνες Α, B, C, Ε, K και νερό) σε μια μοναδική σύνθεση που δεν μπορεί να αναπαραχθεί χημικά. Αυτή ακριβώς η σύνθεση εξασφαλίζει και την ανθεκτικότητα του μελιού (είναι μια τροφή που δεν χαλάει), αφού εμποδίζει την ανάπτυξη βακτηριδίων και μυκήτων λειτουργώντας ως φυσικό αντιβιοτικό. Η κρυστάλλωσή του (ζαχάρωμα) είναι φυσικό αποτέλεσμα των σακχάρων του: Όταν ζεσταθεί ελαφρά (σε μπεν-μαρί), επανέρχεται στην αρχική του κατάσταση.
Το πρώτο γλυκαντικό
Το μέλι έπαιξε τεράστιο ρόλο στη διατροφή των αρχαίων Ελλήνων (και των Ρωμαίων, Αιγυπτίων, Ασσυρίων, Βαβυλωνίων, Χετταίων, Σουμερίων, Ινδών, Κινέζων). Για χιλιετίες υπήρξε το μοναδικό γλυκαντικό μέσο για τον ανθρώπινο ουρανίσκο – οι Μινωίτες το τιμούσαν δεόντως ήδη από το 3.400 π.Χ.
Ο Ιπποκράτης υπήρξε φανατικός οπαδός του. Μαζί του συμφωνούσε ο Πυθαγόρας (ο ίδιος και οι μαθητές του το είχαν ως κύρια τροφή, μαζί με το ψωμί). Το ίδιο και ο Αριστοτέλης και ο Δημόκριτος, ο οποίος υποστήριζε ότι οι άνθρωποι, για να διατηρηθούν άνοσοι και μακρόβιοι, θα πρέπει να τρέφουν το σώμα τους εξωτερικά με λάδι και εσωτερικά με μέλι.
Το μέλι ήταν επίσης βασικό συστατικό της τροφής που χρησιμοποίησε η Κίρκη για να σαγηνεύσει τον Οδυσσέα, ενώ ήταν το… ελαφρύ γεύμα της Πυθίας, πριν ξεκινήσει να προφητεύει.
Ο μήνας του μέλιτος των αρχαίων Σπαρτιατών
Οι έφηβοι στην αρχαία Σπάρτη, όταν πλησίαζε η ώρα να ολοκληρώσουν τη σκληρή φυσική τους εκπαίδευση (τα γυμνάσια), αποσύρονταν στον Ταΰγετο για να περάσουν τον… μήνα του μέλιτος. Όχι βέβαια για να εξασκηθούν στα γνωστά αθλήματα της παντρειάς, αλλά για να φτάσουν το σώμα τους στο απόγειο της δύναμής του τρεφόμενοι αποκλειστικά με μέλι. Η αρχαία αυτή μαρτυρία υπογραμμίζει τη μεγάλη θρεπτική αξία του μελιού.
Από την άλλη μεριά, στην Αγία Γραφή αναφέρεται ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής τρεφόταν στην έρημο μόνο με μέλι και ακρίδες, ενώ ο αναστημένος Ιησούς συνέφαγε με τους Αποστόλους ψάρι και μέλι πριν από την Ανάληψη.
Το μέλι πάει παντού…
Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το μέλι σχεδόν παντού: Σε πίτες μαζί με λάδι και σκόρδο, σε σάλτσες με ξίδι και καρυκεύματα, σε τηγανίτες, τυρόψωμα και παστέλια, ενώ διατηρούσαν και φρούτα (π.χ. μήλα) μέσα σε μέλι. Έπιναν ένα είδος ρακόμελου ή κρασί με μέλι. Οι Βυζαντινοί το πρόσθεταν σε διάφορες συνταγές: Σε ζωμούς, στο ρύζι, σε μικρές σταρένιες πίτες.
Μέλι και γάλα
Τα αρχαία χρόνια φαίνεται ότι δεν υπήρχε εκλεκτότερο ποτό από το μέλι και το γάλα. Ένα τέτοιο μείγμα αναφέρεται στην Οδύσσεια ως μελίκρατον. Ο Δίας, σύμφωνα με τη μυθολογία, ανατράφηκε με μέλι και γάλα στο Ιδαίον Άντρον.
Το γάλα με το μέλι αναφέρεται επίσης στον Ακάθιστο Ύμνο και το Άσμα Ασμάτων ως κάτι εξαιρετικό. Ακόμα είναι γνωστό ότι οι Βυζαντινοί έπιναν μελίγαλα, φτιαγμένο – όπως φανερώνει και το όνομά του – από μέλι και γάλα.