Η Μαύρη Θάλασσα είναι θάλασσα της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Γνωστή από την αρχαιότητα και ως Εύξεινος Πόντος, βρέχει τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία, τη Ρωσία, τη Γεωργία και την Τουρκία. Ο Πορθμός του Βοσπόρου τη συνδέει με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και ο Πορθμός των Δαρδανελίων με το Αιγαίο Πέλαγος. Τα νερά αυτά χωρίζουν την Ανατολική Ευρώπη από τη Δυτική Ασία.
Η Μαύρη Θάλασσα συνδέεται επίσης με τη Θάλασσα του Αζόφ (βρέχει Ρωσία-Ουκρανία) από τον Πορθμό του Κερτς.
Μια (α)φιλόξενη θάλασσα με πολλά ονόματα…
Το όνομα “Μαύρη Θάλασσα” δεν εντοπίζεται σε ημερομηνία νωρίτερα του 12ου αιώνα.
Ο Στράβων στα Γεωγραφικά του αναφέρει πως στην αρχαιότητα ο Εύξεινος Πόντος συχνά αποκαλείτο απλά Πόντος (δηλ. Θάλασσα).
Ο Ηρόδοτος χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους Ερυθρά Θάλασσα και Νότιος Θάλασσα.
Στην ελληνορωμαϊκή παράδοση η Μαύρη Θάλασσα αναφέρεται αποκλειστικά ως Εύξεινος Πόντος, δηλαδή Φιλόξενη Θάλασσα. Ο όρος αποτελεί ευφημισμό, που αντικατέστησε τον πρότερο όρο Άξεινος Πόντος (δηλ. Αφιλόξενη Θάλασσα), τον οποίο πρωτοσυναντάμε στον Πίνδαρο (περίπου το 475 π.Χ.).
Πάντως, ο Στράβων πίστευε πως ο Εύξεινος Πόντος αποκαλείτο αφιλόξενος προ της ελληνικής αποικιοποίησης, αφενός γιατί η διάπλευσή του ήταν δύσκολη, και αφετέρου διότι οι ακτές του κατοικούνταν από άγριες φυλές, και πως το όνομα άλλαξε σε φιλόξενος αφού οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή καθιστώντας την μέρος του ελληνικού πολιτισμού.
Ωστόσο, είναι πιθανό το όνομα Άξεινος να είναι λαϊκή ετυμολογία, όντας παραφθορά της σκυθικής λέξης “αξαίνα” (σκοτεινός), είτε από φρυγικά. Αν ισχύει η εκδοχή του αξαίνα-σκοτεινός, αυτό σημαίνει πως η επωνυμία Μαύρη Θάλασσα έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα.
Ο επιθετικός προσδιορισμός “μαύρος” ή “σκοτεινός” δικαιολογείται ίσως λόγω του ασυνήθιστα σκοτεινού (μαύρου) χρώματος των νερών της συγκεκριμένης θάλασσας, σε σύγκριση με τη Μεσόγειο Θάλασσα. Η ορατότητα μέσα στο νερό του Εύξεινου Πόντου φτάνει κατά μέσο όρο τα 5 μέτρα βάθος, σε αντίθεση με τα 35 μέτρα που μπορεί να φτάσει στη Μεσόγειο. Παρ’ όλα αυτά, το νερό στις φωτεινές, καθαρές μέρες είναι τόσο γαλανό όσο και οποιασδήποτε άλλης θάλασσας.
Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, η ονοματοδοσία Μαύρη Θάλασσα οφείλεται στους Τούρκους οι οποίοι συνήθιζαν να αποδίδουν τα σημεία του ορίζοντα με χρώματα: μαύρο για τον Βορρά, μπλε για τη Δύση, λευκό για τον Νότο και πράσινο για την Ανατολή. Η θάλασσα αυτή, ούσα στον Βορρά της Τουρκίας ονομάστηκε μαύρη (στα τούρκικα Karadeniz), ενώ η Μεσόγειος αποκαλείται Λευκή Θάλασσα (Αkdeniz).
Επίσης, χάρτης της Ασίας του 1570, που επιγράφεται “Asiae Nova Descriptio” – από το Theatrum Orbis Terrarum του Αβραάμ Ορτέλιους – ονομάζει τη θάλασσα Mar Maggior (Μεγάλη Θάλασσα).
